КИІЗ ҮЙ
Киіз үй – еуразиялық көшпенділердің керемет жасандысы, қазақ халқының дәстүрі мен тұрмысының белгісі. Киіз үй – жылжымалы үй, функционалдық үй есебінде қазақтардың табиғаттан бөлінбейтін әлемдік көз қарасын көрсетеді. Киіз үй – қыста жылы, жазда қоңыр салқын болып тұратын тұрғын үй. Киіз үйді бұзып көшіру және тез құру өте ыңғайлы.
Киіз үй – өткен мен қазіргінің жалғасы, биік таулар мен шексіз, шетсіз кең дала бостандығының белгісі. Керемет тұрғын үй есебіндегі киіз үйді ежелгі көшпенділер қолданса, қазіргі қазақтар жазғы мал жайлауларында, мерекелер кезінде қолданады.
ДАСТАРҚАН
Дастарқан – қазақ отырысының ежелгі дәстүрі, қонақжайлылық пен отбасы, қарым-қатынастың тұнып тұрған философиясы. Дастарқан басында болудың өзі, қазақ дәстүрінің қазірге дейін сақталып келген колоритіне үңілдіреді: қазақ ас үйінің дәмді тағамдары, ұлттық ойындары, әндері мен сайыстары. Басқа шығыс халықтарының рәсімдеріне қарағанда шай ішу реттілігі мен маңызына өте ерекше көңіл бөлінеді. Әр қонақты шаймен қарсы алады.
Бұл сусын (шай) самаурында қайнатылған ыстық сумен фарфор аққұманда демделеді. Қазақтар шайды сүтпен немесе қатықпен ішеді. Қазіргі дастарқан дәстүрлі салт-дәстүрді сақтап, ұлттық тағамдар мен сусындарды қосады.
НАУРЫЗ
Қазақстанның ең үлкен мерекесі – Наурыз мерекесі. Наурыз мерекесін көктемде күн мен түннің теңелген күні 22 наурызда тойлайды, бұл күні адамдар қыс ауыртпалығынан құтылып, мал-жандарының сақталғанына, баршылыққа қуанған.
Дәстүрлі мерекенің негізгі тағамы наурыздық (наурыз көже) болып саналады, бұл тағамға дәстүрлі жеті дәм салынатын, бұл тағамды аузына алған адам жыл бойы өзін тоқ санайды екен.
Адамдар бір-біріне бақыт пен молшылық тілеп, Наурыз мерекесін үш күн тойлайды. «Жаңа жылды» тойлауды қыс пен көктем тартысының белгісі есебінде қыз бен жігіт айтысымен басталады. Жас ерекшелігіне қарамай, барлық адамдардың қатысуымен түрлі сайыстар мен ұлттық ойындармен аяқталады.
ТҰСАУ КЕСУ
Тұсау кесу – нәрестенің ең алғашқы қадам басуымен байланысты. Көптеген ғасырлар бұрын ақ сақалдар нәресте алғашқы қадам басқанда құлайтындығы, аяғы көрінбейтін жіппен байланған деген.
Салт-дәстүр бойынша үйге ең қарт және ең сыйлы адам шақырылады. Ол өмір бойы жеңіл және сенімді жүріп өтуі үшін әдейіленіп байланған нәрестенің аяқ арасындағы жіпті кеседі.
АЙТЫС
Айтыс – қазақ ақындарының сайысы, дәстүрлі әндер аяқ астынан шығарылады, бірден, дайындықсыз. Әр айтыс белгілі бір тақырыпты жырлаудан тұрады. Айтыстар көсемсөз түрінде құрылады, өйткені халық үшін өзекті тақырыптар қозғалады. Кейбір мәселелер шешімін табатын болғандықтан, әрі қарай тақырыптар тез талқыға түседі.
Ақындар арасындағы тартыс әзіл-сықақ түрінде жүреді, олар өмірге деген көз қарастарын таластырады, әзілді асыра сілтеу өлең сөздерін әндетіп, желдірмелетіп, музыкалық аспаптардың көмегімен әндетеді.Айтыста қарсыласынан ән мен өлеңнен басым түскен ақын жеңіске жетеді.